Co musi zawierać umowa o pracę w Niemczech? Część 3.

Umowa o pracę w Niemczech powinna zawierać niezbędne elementy, aby uniknąć niedomówień i zyskać lepszą pozycję w razie ewentualnego sporu z pracodawcą. Pewne regulacje mogą się okazać pozytywne albo negatywne dla pracownika, wzmacniać albo osłabiać jego pozycję. Dlatego przed rozpoczęciem pracy w Niemczech należy dokładnie określić elementy umowy o pracę.

Dlatego zespół YourRight przygotował serię trzech artykułów dotyczących niezbędnych uregulowań w niemieckiej umowie o pracę. Dowiedz się:

Część 1.

• Dlaczego zawsze powinieneś zawrzeć umowę na piśmie
• Dlaczego zawsze powinieneś otrzymać kopię umowy
• Jak dokładnie określić strony umowy
• Dlaczego umowa z seniorem nie jest dobrym pomysłem na przykładzie pracy pielęgniarki osób starszych

Część 2
• Dlaczego należy jednoznacznie określić datę pierwszego dnia pracy
• Dlaczego należy określić miejsce pracy
• Dlaczego należy ściśle określić pole Twojej działalności

Część 3
• Dlaczego ważne jest ustalenie godzin w umowie
• Jak uregulować wynagrodzenie
• Dlaczego trzeba uregulować kwestię urlopu
• Dlaczego umowie o pracę warto zawrzeć szczegółowe zapisy odnoszące się do kwestii wypowiedzenia
• Dlaczego musisz uważać na zapisy dotyczące obowiązywania układów zbiorowych pracy

W poprzednich artykułach z tej serii omówiliśmy niezbędne elementy umowy o pracę w Niemczech. Pisaliśmy m.in. o tym, dlaczego niezbędna jest umowa pisemna, kto jest tak naprawdę stroną umowy oraz dlaczego tak ważne jest określenie zajęcia, dnia rozpoczęcia pracy, a także miejsca, w którym praca jest wykonywana. Wszystkie elementy umowy są bardzo ważne. Jednak z przyczyn oczywistych, polskich pracowników w Niemczech z reguły najbardziej interesują punkty umowy określające czas pracy i wynagrodzenie.

Czas pracy i czas poza nią

Umowa o pracę musi jednoznacznie określać czas pracy. Sposoby na ustalanie czasu pracy są różne:

• pełny lub niepełny etat. W przypadku niepełnego etatu koniecznie trzeba określić w umowie ile procent pełnego etatu pracownik wykonuje. Dla pracownika jest to zabezpieczenie, że w razie wątpliwości można ustalić, ile pracodawca ma mu zapłacić za wykonaną pracę.

• określenie stałej liczby godzin pracy miesięcznie lub tygodniowo. Jeśli umowa nie zawiera takich ustaleń, pracodawca będzie mógł – w przypadku braku zajęć – zatrudniać pracownika np. tylko na 10 godzin tygodniowo i tylko za tyle płacić. Dlatego ustalenie liczby godzin w umowie jest godne polecenia, ponieważ nie pozostawia niedomówień.

Nie można zapomnieć o punkcie określającym, kiedy praca ma być wykonywana. Czy czas pracy będzie podzielony na 5 dni tygodnia? Czy praca będzie obejmowała sobotę lub niedzielę? Czy będą nocne zmiany? Zwróć na to uwagę, zwłaszcza jeśli szukasz zatrudnienia jako pielęgniarka zajmująca się osobą starszą w miejscu zamieszkania. Szczególnie jeśli zakwaterowanie jest w tym samym miejscu, co wykonywane przez Ciebie zajęcie.

Nasze doświadczenie pokazuje, że powyższa sytuacja sprzyja wykorzystywaniu pracownika, który w istocie cały czas jest pod ręką. Dlatego musisz z góry ustalić czas na odpoczynek i dni wolne od pracy (i w razie wątpliwości żądać ich przestrzegania!). W innych przypadkach zależy to oczywiście od zawodu. Kierowca ciężarówki będzie pewnie musiał czasem pracować w nocy. Pracownik supermarketu na pewno musi się liczyć z pracą w sobotę (w wyjątkowych przypadkach także w niedzielę).

Kwestia wynagrodzenia i urlopu

Jeśli chodzi o wynagrodzenie, można je uregulować na dwa sposoby.

1. Można ustalić stawkę godzinową, według której, na podstawie przepracowanych godzin, oblicza się miesięczne wynagrodzenie.
2. Drugą możliwością jest ustalenie stałego wynagrodzenia, pokrywającego liczbę godzin pracy określonych w umowie.

Często uzupełniające ustalenia dotyczą dodatkowego wynagrodzenia za nadgodziny oraz pracę w weekendy i w nocy. W umowie można również ustalić zwrot kosztów podróży lub wyżywienia, tzw. diety.
Wbrew powszechnemu przekonaniu te dodatki nie są obowiązkowe, ale mogą budzić zainteresowanie ze względu na korzyści podatkowe. Z drugiej strony przysługują one tylko, jeśli pracownik faktycznie świadczy pracę. Podczas urlopu lub choroby pracownikowi przysługuje tylko podstawowe wynagrodzenie, bez dodatków. Celowość takich uzgodnień zależy już od konkretnego przypadku.

Obok wynagrodzenia i czasu pracy trzeba uregulować kwestię urlopu. Po pierwsze trzeba zapisać, ile dni urlopu przysługuje pracownikowi na rok. Pracodawca często wprowadza do umowy dodatkowe reguły, np. że urlop może zawsze obejmować tylko część tygodnia. Takie zasady są zazwyczaj akceptowalne, ale trzeba uważać, żeby nie wyznaczały zbyt sztywnych granic.

Należy też ustalić, z jakim wyprzedzeniem pracownik musi składać wniosek o urlop i w jakich przypadkach pracodawca ma prawo odmówić udzielenia urlopu. Jednym z powodów może być np. duże obciążenie pracą. Przykładowo — pracownik w barze przy plaży powinien liczyć się z ograniczoną możliwością wybierania urlopu w sezonie letnim.

Wypowiedzenie umowy o pracę oraz układy zbiorowe pracy

Wypowiedzenie umowy o pracę jest kwestią niechętnie poruszaną, ale niestety również należy ją omówić. Szczegółowe zapisy o wypowiedzeniu w umowie o pracę należą do rzadkości. Ustalenia w tym zakresie opierają się o przepisy kodeksowe. Jedynym punktem, który najczęściej reguluję się umownie jest okres próbny. Najczęściej trwa on 6 miesięcy, podczas których obie strony mają prawo do dwutygodniowego terminu wypowiedzenia. Poza tym umowa rzadko zawiera zapisy korzystniejsze dla pracownika niż standardowe przepisy ustawowe.

Na koniec jeszcze jedna wskazówka, a właściwie ostrzeżenie, dotyczące dodatkowych uzgodnień. Często umowy o pracę zawierają zapis o obowiązywaniu układów zbiorowych pracy. Koniecznie powinieneś zaznajomić się z tymi zapisami przed podpisaniem umowy. Dlaczego? Ponieważ układy zbiorowe mogą uzupełniać, a nawet całkiem zastępować zapisy umowne. Często układ zbiorowy zawiera np. ustalenia dotyczące czasu pracy lub wynagrodzenia. Mogą się też zdarzyć zapisy o wypowiedzeniu odbiegające od normy.

Podsumowując, umowa o pracę w Niemczech powinna jednoznacznie określać czas pracy oraz to kiedy pracownik wykonuje swoje zajęcia, a kiedy ma czas wolny. Niezbędne są również zapisy dotyczące sposobu ustalania wynagrodzenia oraz reguły dotyczące urlopu. Kwestia wypowiedzenia umowy o pracę nie wymaga szczegółowych postanowień – wyczerpujące przepisy znajdują się w niemieckim kodeksie pracy. Na koniec warto zapamiętać, że gdy w grę wchodzą układy zbiorowe, należy mieć się na baczności. Mogą one być czasem pozytywne, a czasem negatywne dla pracownika.

Obrazek wyróżniający: utworzono w Canva.com z użyciem grafiki z Shutterstock / elenabsl

Co musi zawierać umowa o pracę w Niemczech? Część 2.
Co musi zawierać umowa o pracę w Niemczech? Część 1.